литература

ОГЭ 2022, Литература, Методические материалы, Барабанова М.А., Зинина Е.А., Новикова Л.В.

   Пособие предназначено для подготовки экспертов по оцениванию выполнения заданий с развёрнутым ответом, которые являются частью контрольных измерительных материалов (КИМ) для сдачи основного государственного экзамена (ОГЭ) по литературе.
Пособие по предмету включает в себя описание экзаменационной работы 2022 г., научно-методические подходы к проверке и оцениванию выполнения заданий с развёрнутым ответом, примеры ответов участников экзамена с комментариями к оценке этих ответов, а также материалы для самостоятельной работы эксперта.
Авторы будут благодарны за предложения по совершенствованию пособия.

Ádebiyat, 8 klas, Mámbetov K., Palımbetov K., 2019.

Учебник по литературе для 8 класса на каракалпакском языке.

   Kórkem ónerdiň bir tarawi bolgan ádebiyatti oqiw arqali xaliqtiň ótmishin hám búginin, tariyxm hám etnografiyasin, milliy úrp-ádet dástúrleri menen jasaw tárizin, jaqinnan bilip alasiz. Sonliqtan bolsa kerek, «Kórkem ádebiyat — xaliq múlki», «xaliq aynasi» dep biykarga aytilmagan. Qaysi xaliqtin kórkem ádebiyatin alip qarasaq ta, onda sol xaliqtiň milliy kelbeti sáwlelenedi. Dúnya xaliqlari kórkem sóz óneri siyaqli qaraqalpaq xalqiniň da danaliqqa toli folklorliq dóretpeleri atadan balaga, áwladtan áwladqa ótip saqlanip kiyatirgan biybaha bayligi esaplanadi. Sizler 6 — 7-klaslarda oqigan «Alpamis», «Qirq qiz», «Sháryar», «Edige» dástanlarinin ideya-tematikasinda xalqimizdiň tariyxi, milliy úrp-ádet dástúrleri óziniň ayqin sáwleleniwin tapqanliginm gúwasi boldmiz. Basqa túrkiy tilles xaliqlar siyaqli qaraqalpaq xalqi da xaliq awizeki dóretpeleri menen jazba ádebiy miyraslarina iye.

Әдебиет, 9 сыныб, Жұмалиев Қ., Ақшолақов Т., Сейданов Қ., Буксинбаева А., 2019.

Учебник по литературе для 9 класса на казахском языке.

Фрагмент из книги:
Халық арасына кең таралған ауыз әдебиеті үлгілері кейде фольклор деп те аталады. Ол негізінен ағылшын сөзі болып, «халық шығармасы», «халықтың ауызша айтқан көркем сөздері» деген мағына береді.
Ауыз әдебиеті үлгілері барлық халықта аса мол кездеседі. Қай халықтың ауыз әдебиеті үлгілерін алып қарасақ та, ол елдің жазба әдебиетінен бүрын фольклоры өмірге келгендігін анық аңғарамыз. Халык арасынан шыққан талантты сөз шеберлері, сол ауыз эдебиеті үлгілерін бізге мүра ретінде қалдырған. Ауыз әдебиеті үлгілерін ауызша айта отырып, кейінгі үрпақтар сан ғасырлар бойы бірінен соң бірі жаттап алып, күні бүгінге дейін, біздің дэуірімізге жеткізген.

Ádebiyat, 9 klas, Mámbetniyazov T., Bekbergenova Z., Mámbetniyazova Z., 2019.

Учебник по литературе для 9 класса на каракалпакском языке.

   Dúnya mádeniyati tariyxinda súwretshilik (jivopis), bezew (arxitektura), saz (muzika), teatr, ádebiyat siyaqli kórkem óner túrleri shigarmalan insan miynetinin nátiyjesinde payda bolatugin ruwxiy bayhqlar esaplanadi. Usinday kórkem óner tarawlari arasinda ádebiyat aynqsha orindi iyeleydi. Sebebi, adam balasimn oy-pikirleri menen ar-ziw-ármanlari, is-háreketleri nienen minez-qulqi kórkem ádebiyat shi-garmalannda hár tárepleme teren súwretlenedi. Ádebiyat — atamasi eki mánide qollamladi. Brinshisi, ken mánisinde — baspadan basilip shiqqan hámme kitap túrleri, gazeta hám jurnallar, ekinshisi tar mánisinde — turmisti kórkemlik penen súwretlep beriwshi sóz óneri yamasa kórkem shigarmalar. Yagmy ádebiyattin birinshisine fizikahq, ximiyaliq, medicinaliq, awil xojahq h.t.b tarawi ádebiyatlan kiretugin bolsa, ekinshisine belgili bir jaziwshilardin lirikahq, prozaliq yamasa dramaliq janr shigarmalan kiredi. Kórkem ádebiyat adamlarga olardi qorshap turgan dúnya tuwrali túsinik beredi, omn áhimiyetli táreplerin biliwge úyretedi. Biz sol túsiniklerdi obraz arqah qabil etemiz hám tásirlenemiz.

Әдебиет, 7 сыныб, Сейданов Қ., Қалдыбаев Т., Бабашева Г., 2017.

Учебник по литературе для 7 класса на казахском языке.

   Көркем эдебиет - өмірдің бейнелі көрінісі, оқырмандарға өмірді танытудын сенімді кұралы. Сол үшін 7-сыныпта «Әдебиет» пәнін өтуде, ауыз әдебиеті
үлгілеріне айрықша мән бере отырып, білімдік-тәрбиелік мәні аса зор ақын-жыраулардын, жазушылардын көркем шығармаларына ерекше орын беріледі.
Халық ауыз әдебиетінен 7-сьшыпта өтілетін ғашықтық жырлар - жастарды адалдыққа, шынайы махаббатты ардақтауға ұмтылдырса, батырлар жыры өз Отанын сүюге, ардақ тұтуға, ел-жүртын, халқын, салт-дэстүрлерін қастерлей білетін отаншыл бо.луға жетелейді.

Ádebiyat, 5 klas, Nurjanov P., Umatova J., Begjanova D., 2020.

Учебник по литературе для 5 класса на каракалпакском языке.

Фрагмент из книги:
«Ádebiyat» degen termin arabtiň «ádep» sózinen alingan bolip, ol bir jaginan, turmisti kórkemlik penen taniw degen mánini aňlatsa, ekinshi jaginan, xatqa túsirilgen, jámiyetlik mazmunga iye kórkem shigarmalar degendi bildiredi. Bul termin arqali qaraqalpaq ádebiyatinda terme, tolgaw, XIX ásir qaraqalpaq klassik ádebiyatinda qosiqtiň álwan túrleri, gázzel, ekilik, tórtlik, sonday-aq, lirikaliq poema hám dástanlar túsinilgen. Al, folklorda bolsa ádebiyat dástanlar, qissalar, ertekler, naqil-maqallar, jumbaqlar, qosiqlar, aytislar, aňiz-áňgimeler hám t.b. atamalar menen júrgizilgen.

Адабиёт, 11 синф, Ҳамроев Ҷ., Давлатов О., Хамидов X., 2018.

Учебник по литературе для 11 класса на таджикском языке.

   Таърихи адабиёти навин ҷузъи таърихи адабиёти ҳазорсолаи тоҷикист ва махсусиятҳои адабиёти ин давраро ифода мекунад. Барой амиқ донистани ҳодисаҳои таърихи адабиёт ва дарёфти заминаҳои воқеии инкишофи он, омӯзиши давраҳои ташаккули он ниҳоят муҳим мебошад.
Албатта, хонандаи огоҳ ба қадри арзишҳои воқеии бадей новобаста ба шароити ба вуҷудоии онҳо мерасад ва ба онҳо мустақиман баҳо медиҳад. Вале таърихи ҷараёни адабӣ ин гуна санадҳоро наметавонад фуру гузорад. Мутаассифона, адабиётшиносии замони шӯравии тоҷик дар ин замина роҳи мустақим надошт. Вай асосан тобеи шиорбозиҳои давлат ва ҳизби эҷодгари идеологияи расми ва зӯровар буд. Маҳз дар ҳамин замина адабиёти тоҷик чун саҳнаи фаъолияти чеҳраҳои баргузидаи адаби шинохта шуда, эҷодиёти намояндагони он дар қиёс бо намояндагони ҳамин гуна шахсиятҳои адабиёти иттифоқ таҳлилу тадқиқ мешуд.

Әдебиет, 11 сыныб, Сейданов Қ., 2018.

Учебник по литературе для 11 класса на казахском языке.

   Ардакты 11 — сынып окушылары! Әдебиет — өмір айнасы. Қоғамдык өміріміздің бірден-бір нәрлі тынысы, сырлы көріністері. Солай екен, «Әдебиет» окулығында берілген, әрбір акын-жазушының басып өткен өмір жолдарына, шығармашылығына айрыкша көңіл бөліп, ерекше зейінмен үңіле түссеңіздер ғана, аса мол мағлуматтарға ие болып, кенеле түсесіздер! Бұл — нағыз азамат болып калыптасуға алып барар, бірден-бір сара жол.